运用计算图搭建递归神经网络(RNN)

  • 2019 年 11 月 21 日
  • 笔记

文章作者:张觉非 360

编辑整理:Hoh Xil

内容来源:作者授权

出品社区:DataFun

注:欢迎转载,转载请注明出处

继续玩我们的计算图框架。这一次我们运用计算图搭建递归神经网络(RNN,Recursive Neural Network)。RNN 处理前后有承接关系的序列状数据,例如时序数据。当然,前后的承接也不一定是时间上的,但总之是有前后关系的序列。

▌RNN

RNN 的思想是:网络也分步,每步以输入序列的该步数据(向量)和上一步数据(第一步没有)为输入,进行变换,得到这一步的输出(向量)。这样的话,序列的每一步就会对下一步产生影响。RNN 用变换的参数把握序列每一步之间的关系。最后一步的输出可以送给全连接层,最终用于分类或回归。RNN 有很多种,有一些复杂的变体,本文搭建一种最简单的 RNN ,它的结构是这样的:

蓝色长条表示 m 维输入向量,一共 n 个。这表示数据是长度为 n 的序列,每一步是一个 m 维向量。绿色的矩形就是每一步的变换。yi 是每一步的 k 维输出向量。每一步用 k x k 的权值矩阵 Y 去乘前一步的输出向量(第一步没有),用 k x m 的权值矩阵 W 去乘这一步的输入向量,加和后再加上 k 维偏置向量 b ,施加激活函数 ϕ (我们取 ReLU),就得到这一步的输出。

最后一步的输出也是 k 维向量,把它送给全连接层,最后施加 SoftMax 后得到各个类别的概率,再接上一个交叉熵损失就可以用来训练分类问题了。用我们的计算图框架可以这样搭建这个简单的 RNN(代码):

seq_len = 96  # 序列长度  dimension = 16  # 序列每一步的向量维度  hidden_dim = 12  # RNN 时间单元的输出维度    # 时间序列变量,每一步一个 dimension 维向量(Variable 节点),保存在数组 input 中  input_vectors = []  for i in range(seq_len):      input_vectors.append(Variable(dim=(dimension, 1), init=False, trainable=False))    # 对于本步输入的权值矩阵  W = Variable(dim=(hidden_dim, dimension), init=True, trainable=True)    # 对于上步输入的权值矩阵  Y = Variable(dim=(hidden_dim, hidden_dim), init=True, trainable=True)    # 偏置向量  b = Variable(dim=(hidden_dim, 1), init=True, trainable=True)    # 构造 RNN  last_step = None  # 上一步的输出,第一步没有上一步,先将其置为 None  for iv in input_vectors:      y = Add(MatMul(W, iv), b)        if last_step is not None:          y = Add(MatMul(Y, last_step), y)        y = ReLU(y)        last_step = y      fc1 = fc(y, hidden_dim, 6, "ReLU")  # 第一全连接层  fc2 = fc(fc1, 6, 2, "None")  # 第二全连接层    # 分类概率  prob = SoftMax(fc2)    # 训练标签  label = Variable((2, 1), trainable=False)    # 交叉熵损失  loss = CrossEntropyWithSoftMax(fc2, label)

这就是构造 RNN 以及交叉熵损失的计算图的代码,很简单,right ?有了计算图以及自动求导,我们只管搭建网络即可,网络的训练就交给计算图去做了。否则你可以想象,按照示意图表示的计算,推导交叉熵损失对 RNN 的各个权值矩阵和偏置的梯度是多么困难。

▌时间序列问题

我们构造一份数据,它包含两类时间序列,一类是方波,一类是正弦波,代码如下:

def get_sequence_data(number_of_classes=2, dimension=10, length=10, number_of_examples=1000, train_set_ratio=0.7, seed=42):      """      生成两类序列数据。      """      xx = []      xx.append(np.sin(np.arange(0, 10, 10 / length)))  # 正弦波      xx.append(np.array(signal.square(np.arange(0, 10, 10 / length))))  # 方波          data = []      for i in range(number_of_classes):          x = xx[i]          for j in range(number_of_examples):              sequence = x + np.random.normal(0, 1.0, (dimension, len(x)))  # 加入高斯噪声              label = np.array([int(i == j) for j in range(number_of_classes)])                data.append(np.c_[sequence.reshape(1, -1), label.reshape(1, -1)])        # 把各个类别的样本合在一起      data = np.concatenate(data, axis=0)        # 随机打乱样本顺序      np.random.shuffle(data)        # 计算训练样本数量      train_set_size = int(number_of_examples * train_set_ratio)  # 训练集样本数量        # 将训练集和测试集、特征和标签分开      return (data[:train_set_size, :-number_of_classes],              data[:train_set_size, -number_of_classes:],              data[train_set_size:, :-number_of_classes],              data[train_set_size:, -number_of_classes:])

我们用这一行代码获取长度为 96 ,维度为 16 的两类(各 1000 个)序列:

# 获取两类时间序列:正弦波和方波  train_x, train_y, test_x, test_y = get_sequence_data(length=seq_len, dimension=dimension)

看一看时间序列样本,先看正弦波:

正弦波序列

这是一个正弦波时间序列样本,它包含 16 条曲线,每一条都是 sin 曲线加噪声。之所以包含 16 条曲线,因为我们的时间序列的每一步是一个 16 维向量,按时间列起来就有了 16 条正弦曲线。正弦波时间序列是我们的正样本。方波时间序列是负样本:

方波序列

一个方波时间序列先维持 +1 一段时间,变为 -1 维持一段时间,再回到 +1 ,循环往复。由于我们的高斯噪声加得较大,可以看到正弦波和方波还是有可能混淆的,但也能看出它们之间的差异。

▌训练

现在就用我们构造的 RNN 训练一个分类模型,分类正弦波和方波,代码如下:

from sklearn.metrics import accuracy_score    from layer import *  from node import *  from optimizer import *    seq_len = 96  # 序列长度  dimension = 16  # 序列每一步的向量维度  hidden_dim = 12  # RNN 时间单元的输出维度    # 获取两类时间序列:正弦波和方波  train_x, train_y, test_x, test_y = get_sequence_data(length=seq_len, dimension=dimension)    # 时间序列变量,每一步一个 dimension 维向量(Variable 节点),保存在数组 input 中  input_vectors = []  for i in range(seq_len):      input_vectors.append(Variable(dim=(dimension, 1), init=False, trainable=False))    # 对于本步输入的权值矩阵  W = Variable(dim=(hidden_dim, dimension), init=True, trainable=True)    # 对于上步输入的权值矩阵  Y = Variable(dim=(hidden_dim, hidden_dim), init=True, trainable=True)    # 偏置向量  b = Variable(dim=(hidden_dim, 1), init=True, trainable=True)    # 构造 RNN  last_step = None  # 上一步的输出,第一步没有上一步,先将其置为 None  for iv in input_vectors:      y = Add(MatMul(W, iv), b)        if last_step is not None:          y = Add(MatMul(Y, last_step), y)        y = ReLU(y)        last_step = y      fc1 = fc(y, hidden_dim, 6, "ReLU")  # 第一全连接层  fc2 = fc(fc1, 6, 2, "None")  # 第二全连接层    # 分类概率  prob = SoftMax(fc2)    # 训练标签  label = Variable((2, 1), trainable=False)    # 交叉熵损失  loss = CrossEntropyWithSoftMax(fc2, label)    # Adam 优化器  optimizer = Adam(default_graph, loss, 0.005, batch_size=16)    # 训练  print("start training", flush=True)  for e in range(10):        for i in range(len(train_x)):          x = np.mat(train_x[i, :]).reshape(dimension, seq_len)          for j in range(seq_len):              input_vectors[j].set_value(x[:, j])          label.set_value(np.mat(train_y[i, :]).T)            # 执行一步优化          optimizer.one_step()            if i > 1 and (i + 1) % 100 == 0:                # 在测试集上评估模型正确率              probs = []              losses = []              for j in range(len(test_x)):                  # x = test_x[j, :].reshape(dimension, seq_len)                  x = np.mat(test_x[j, :]).reshape(dimension, seq_len)                  for k in range(seq_len):                      input_vectors[k].set_value(x[:, k])                  label.set_value(np.mat(test_y[j, :]).T)                    # 前向传播计算概率                  prob.forward()                  probs.append(prob.value.A1)                    # 计算损失值                  loss.forward()                  losses.append(loss.value[0, 0])                    # print("test instance: {:d}".format(j))                # 取概率最大的类别为预测类别              pred = np.argmax(np.array(probs), axis=1)              truth = np.argmax(test_y, axis=1)              accuracy = accuracy_score(truth, pred)                default_graph.draw()              print("epoch: {:d}, iter: {:d}, loss: {:.3f}, accuracy: {:.2f}%".format(e + 1, i + 1, np.mean(losses),                                                                                      accuracy * 100), flush=True)

训练 10 个 epoch 后,测试集上的正确率达到了 99% :

epoch: 1, iter: 100, loss: 0.693, accuracy: 51.08%  epoch: 1, iter: 200, loss: 0.692, accuracy: 51.08%  epoch: 1, iter: 300, loss: 0.677, accuracy: 78.31%  epoch: 1, iter: 400, loss: 0.573, accuracy: 49.31%  epoch: 1, iter: 500, loss: 0.520, accuracy: 53.92%  epoch: 1, iter: 600, loss: 0.599, accuracy: 97.08%  epoch: 1, iter: 700, loss: 0.617, accuracy: 99.00%  epoch: 2, iter: 100, loss: 0.601, accuracy: 94.46%  epoch: 2, iter: 200, loss: 0.579, accuracy: 82.08%  epoch: 2, iter: 300, loss: 0.558, accuracy: 76.15%  epoch: 2, iter: 400, loss: 0.531, accuracy: 67.85%  epoch: 2, iter: 500, loss: 0.507, accuracy: 63.77%  epoch: 2, iter: 600, loss: 0.493, accuracy: 61.15%  epoch: 2, iter: 700, loss: 0.479, accuracy: 62.23%  epoch: 3, iter: 100, loss: 0.443, accuracy: 69.92%  epoch: 3, iter: 200, loss: 0.393, accuracy: 85.85%  epoch: 3, iter: 300, loss: 0.365, accuracy: 97.69%  epoch: 3, iter: 400, loss: 0.284, accuracy: 95.08%  epoch: 3, iter: 500, loss: 0.199, accuracy: 95.69%  epoch: 3, iter: 600, loss: 0.490, accuracy: 80.62%  epoch: 3, iter: 700, loss: 0.264, accuracy: 94.31%  epoch: 4, iter: 100, loss: 0.320, accuracy: 83.46%  epoch: 4, iter: 200, loss: 0.333, accuracy: 80.92%  epoch: 4, iter: 300, loss: 0.276, accuracy: 90.15%  epoch: 4, iter: 400, loss: 0.242, accuracy: 95.00%  epoch: 4, iter: 500, loss: 0.217, accuracy: 96.38%  epoch: 4, iter: 600, loss: 0.191, accuracy: 95.31%  epoch: 4, iter: 700, loss: 0.167, accuracy: 94.00%  epoch: 5, iter: 100, loss: 0.142, accuracy: 94.62%  epoch: 5, iter: 200, loss: 0.111, accuracy: 96.85%  epoch: 5, iter: 300, loss: 0.116, accuracy: 96.85%  epoch: 5, iter: 400, loss: 0.080, accuracy: 96.77%  epoch: 5, iter: 500, loss: 0.059, accuracy: 98.54%  epoch: 5, iter: 600, loss: 0.054, accuracy: 98.54%  epoch: 5, iter: 700, loss: 0.042, accuracy: 99.00%  epoch: 6, iter: 100, loss: 0.047, accuracy: 98.46%  epoch: 6, iter: 200, loss: 0.049, accuracy: 98.08%  epoch: 6, iter: 300, loss: 0.030, accuracy: 99.15%  epoch: 6, iter: 400, loss: 0.029, accuracy: 99.23%  epoch: 6, iter: 500, loss: 0.028, accuracy: 99.08%  epoch: 6, iter: 600, loss: 0.029, accuracy: 99.08%  epoch: 6, iter: 700, loss: 0.024, accuracy: 99.15%  epoch: 7, iter: 100, loss: 0.023, accuracy: 99.15%  epoch: 7, iter: 200, loss: 0.031, accuracy: 98.85%  epoch: 7, iter: 300, loss: 0.023, accuracy: 99.46%  epoch: 7, iter: 400, loss: 0.022, accuracy: 99.54%  epoch: 7, iter: 500, loss: 0.022, accuracy: 99.38%  epoch: 7, iter: 600, loss: 0.027, accuracy: 98.77%  epoch: 7, iter: 700, loss: 0.019, accuracy: 99.46%  epoch: 8, iter: 100, loss: 0.018, accuracy: 99.54%  epoch: 8, iter: 200, loss: 0.018, accuracy: 99.46%  epoch: 8, iter: 300, loss: 0.018, accuracy: 99.54%  epoch: 8, iter: 400, loss: 0.018, accuracy: 99.62%  epoch: 8, iter: 500, loss: 0.017, accuracy: 99.54%  epoch: 8, iter: 600, loss: 0.026, accuracy: 99.00%  epoch: 8, iter: 700, loss: 0.021, accuracy: 99.23%  epoch: 9, iter: 100, loss: 0.017, accuracy: 99.62%  epoch: 9, iter: 200, loss: 0.016, accuracy: 99.54%  epoch: 9, iter: 300, loss: 0.015, accuracy: 99.54%  epoch: 9, iter: 400, loss: 0.014, accuracy: 99.69%  epoch: 9, iter: 500, loss: 0.014, accuracy: 99.62%  epoch: 9, iter: 600, loss: 0.014, accuracy: 99.69%  epoch: 9, iter: 700, loss: 0.014, accuracy: 99.62%  epoch: 10, iter: 100, loss: 0.014, accuracy: 99.54%  epoch: 10, iter: 200, loss: 0.014, accuracy: 99.54%  epoch: 10, iter: 300, loss: 0.015, accuracy: 99.69%  epoch: 10, iter: 400, loss: 0.014, accuracy: 99.69%  epoch: 10, iter: 500, loss: 0.013, accuracy: 99.62%  epoch: 10, iter: 600, loss: 0.016, accuracy: 99.38%  epoch: 10, iter: 700, loss: 0.017, accuracy: 99.38%

这就是我们的简单 RNN ,以后有机会我们再尝试搭建类似 LSTM 这种更复杂的 RNN 。

作者介绍

张觉非,本科毕业于复旦大学,硕士毕业于中国科学院大学,先后任职于新浪微博、阿里,目前就职于奇虎360,任机器学习技术专家。

对作者感兴趣的小伙伴,欢迎点击文末阅读原文,与作者交流。

——END——

文章推荐:

深度神经网络的梯度消失(动画)

计算图反向传播的原理及实现

DataFun:

专注于大数据、人工智能领域的知识分享平台。

一个“在看”,一段时光!?